Σε συνέχεια των μεταβολών που επέφερε ο Ν. 4046/2012 στις εργασιακές σχέσεις, συνοψίζουμε τα ισχύοντα δεδομένα για τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας.

Την συγκεκριμένη χρονική στιγμή, οι Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας εμφανίζουν την ακόλουθη κατηγοριοποίηση:

Α. Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας / Διαιτητικές Αποφάσεις που έχουν λήξει ή καταγγελθεί και έχει παρέλθει το εξάμηνο παράτασης ισχύος τους (βάσει του αρθρ. 9 του Ν. 1876/1990 που τροποποιήθηκε σε τρίμηνο) μέχρι την 14/02/2012 (ημερομηνία έναρξης ισχύος του Ν. 4046/2012).

Για την συγκεκριμένη κατηγορία συμβάσεων έχει δοθεί παράταση μέχρι την 14/05/2012 μόνο για την σύναψη νέας ΣΣΕ από τα συμβαλλόμενα μέρη. Τέτοιες περιπτώσεις είναι για παράδειγμα η ΣΣΕ Παροχής Υπηρεσιών, ΣΣΕ Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων, Λογιστών Βιομηχανίας κ.λ.π.

Για να λάβει χώρα περικοπή επιδομάτων , ή μείωση των αποδοχών των εργαζομένων στη συγκεκριμένη περίπτωση απαιτείται η συναίνεση των εργαζομένων, καθώς – σύμφωνα με τα όσα προβλέπει η ερμηνευτική εγκύκλιος του Υπουργείου Εργασίας – οι όροι των ως άνω συλλογικών συμβάσεων μετά την πάροδο του εξαμήνου έχουν ενσωματωθεί ως οιονεί συμβατικοί όροι των ατομικών συμβάσεων εργασίας των εργαζομένων. Ωστόσο πρέπει να σημειωθεί ότι εκφράζεται και η άποψη ότι υπάρχει δυνατότητα μονομερούς αναπροσαρμογής των μισθών στο βασικό μισθό και τα τέσσερα εναπομείναντα επιδόματα. Η αποδοχή αυτής της άποψης, όμως, με δεδομένη την ερμηνευτική εγκύκλιο του Υπουργείου- ενέχει σημαντικό κίνδυνο.

Υπάρχει δυνατότητα μείωσης αποδοχών με υπογραφή ατομικών συμβάσεων εργασίας και συναίνεση των εργαζομένων μέχρι τα όρια της ΕΓΣΣΕ, εκτός εάν (στην περίπτωση που η λήξασα συλλογική σύμβαση είναι κλαδική) υπάρχουν Ομοιοεπαγγελματικές ΣΣΕ που βρίσκονται σε ισχύ και έχουν κηρυχθεί υποχρεωτικές. Στην περίπτωση αυτή, το όριο μείωσης αποδοχών είναι τα προβλεπόμενα βάσει της Ομοιοεπαγγελματικής ΣΣΕ (για το διάστημα που αυτές θα εξακολουθούν να βρίσκονται σε ισχύ) . Επιπλέον, στις περιπτώσεις νέων προσλήψεων ο καθορισμός των νομίμων αποδοχών γίνεται είτε βάσει τυχόν ισχύουσας ομοιοεπαγγελματικής ΣΣΕ που έχει κηρυχθεί υποχρεωτική, είτε με ατομική συμφωνία με κατώτατο όριο την ΕΓΣΣΕ.

Β. Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας / Διαιτητικές Αποφάσεις που έχουν λήξει ή καταγγελθεί εντός του τελευταίου εξαμήνου πριν την έναρξη ισχύος του Ν. 4046/2012.

Οι κανονιστικοί όροι των συγκεκριμένων συμβάσεων ισχύουν έως 14/05/2012. Μία τέτοια περίπτωση είναι η ΣΣΕ Χειριστών Τεχνικών έργων που καταγγέλθηκε την 18/01/2012. Εφόσον δεν συναφθούν νέες ΣΣΕ μέχρι την συγκεκριμένη ημερομηνία, από την 15/05/2012 και εξής, συνεχίζουν να ισχύουν συγκεκριμένοι όροι των Συλλογικών Συμβάσεων: βασικός μισθός και τα επιδόματα τέκνων, ωρίμανσης όπως ίσχυαν την 14/02/2012, σπουδών και επικίνδυνης εργασίας.

Στην περίπτωση αυτή, από την 15/05/2012 και εξής ο εργοδότης μπορεί να περικόψει (σύμφωνα με τις υπό εξέταση διατάξεις) μονομερώς τα επιδόματα που καταργούνται για όσους εργαζόμενους αμείβονται βάσει όσων προβλέπει η ΣΣΕ. Για όσους εργαζόμενους λαμβάνουν ανώτερες των νομίμων αποδοχές, η περικοπή μπορεί να γίνει μόνο με την σύμφωνη γνώμη των εργαζομένων, εκτός εάν η συμφωνία μεταξύ εργαζόμενου και εργοδότη περιλαμβάνει σύνδεση των καταβαλλόμενων αποδοχών με τις αποδοχές της ΣΣΕ. Επιπλέον δεν περικόπτονται, σύμφωνα με τις ως άνω ρυθμίσεις, επιδόματα και ειδικές παροχές που χορηγούνταν από τον εργοδότη σε κατηγορίες εργαζομένων ή σε μεμονωμένους εργαζομένους με μονομερή απόφαση του.

Σε κάθε περίπτωση, υπάρχει δυνατότητα μείωσης αποδοχών με υπογραφή ατομικών συμβάσεων εργασίας και συναίνεση των εργαζομένων μέχρι τα όρια της ΕΓΣΣΕ, εκτός εάν (στην περίπτωση που η λήξασα συλλογική σύμβαση είναι κλαδική) υπάρχει Ομοιοεπαγγελματική ΣΣΕ που είναι σε ισχύ και έχει κηρυχθεί υποχρεωτική (για όσο διάστημα θα βρίσκεται σε ισχύ αυτή).

Γ. Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας / Διαιτητικές Αποφάσεις που έχουν λήξει ή καταγγελθεί μετά την έναρξη ισχύος του Ν. 4046/2012.

Οι κανονιστικοί όροι των συγκεκριμένων συμβάσεων ισχύουν για ένα τρίμηνο από την λήξη ή καταγγελία τους. Τέτοιες περιπτώσεις είναι για παράδειγμα η ΣΣΕ Χημικών επιστημόνων, Μηχανικών ΑΕΙ-ΤΕΙ Βιομηχανίας, Ξένων Αεροπορικών εταιριών, Οδηγών φορτηγών όλης της χώρας κ.λ.π.

Μετά την πάροδο της τρίμηνης παράτασης ισχύος, εφόσον δεν συναφθούν νέες ΣΣΕ,

συνεχίζουν να ισχύουν συγκεκριμένοι όροι των Συλλογικών Συμβάσεων: βασικός μισθός και τα επιδόματα τέκνων, ωρίμανσης όπως ίσχυαν την 14/02/2012, σπουδών και επικίνδυνης εργασίας.

Ο εργοδότης μπορεί να περικόψει μονομερώς τα επιδόματα που καταργούνται για όσους εργαζόμενους αμείβονται βάσει όσων προβλέπει η ΣΣΕ. Για όσους εργαζόμενους λαμβάνουν ανώτερες των νομίμων αποδοχές, η περικοπή μπορεί να γίνει μόνο με την σύμφωνη γνώμη των εργαζομένων, εκτός εάν η συμφωνία μεταξύ εργαζόμενου και εργοδότη περιλαμβάνει σύνδεση των καταβαλλόμενων αποδοχών με τις αποδοχές της ΣΣΕ. Και σε αυτή την περίπτωση, υπάρχει δυνατότητα μείωσης αποδοχών με ατομική συμφωνία και συναίνεση των εργαζομένων, όπως αναφέρεται ανωτέρω. Επιπλέον δεν περικόπτονται, σύμφωνα με τις ως άνω ρυθμίσεις, επιδόματα και ειδικές παροχές που χορηγούνταν από τον εργοδότη σε κατηγορίες εργαζομένων ή σε μεμονωμένους εργαζομένους με μονομερή απόφαση του.

Δ. Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας / Διαιτητικές Αποφάσεις που είναι σε ισχύ και έχουν κηρυχθεί υποχρεωτικές.

Οι συγκεκριμένες Συλλογικές Συμβάσεις, εφόσον βρίσκονταν σε ισχύ ήδη 24 μήνες ή περισσότερο έως την 14/02/2012, λήγουν στις 14/02/2013, εκτός εάν καταγγελθούν νωρίτερα. Τέτοιες περιπτώσεις είναι για παράδειγμα η ΣΣΕ Σπορελαιουργίας-Σαπωνοποιίας, Ποτοποιίας-Ζυθοποιίας, Γάλακτος Παστερίωσης, Περιοδευόντων Πωλητών, Υπαλλήλων Γραφείων Βιομηχανίας κ.λ.π.

Όσες ΣΣΕ / ΔΑ βρίσκονταν σε ισχύ -κατά την 14/02/2012- για διάστημα μικρότερο των 24 μηνών, λήγουν με την συμπλήρωση τριών ετών από την έναρξη ισχύος τους, εκτός εάν καταγγελθούν νωρίτερα.

Με δεδομένο ότι οι συγκεκριμένες Συλλογικές Συμβάσεις έχουν κηρυχθεί υποχρεωτικές, τυχόν μείωση αποδοχών μπορεί να επέλθει μόνο με την σύμφωνη γνώμη των εργαζομένων, μέχρι τα όρια της εκάστοτε ισχύουσας Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας. Για τις νέες προσλήψεις εφαρμόζεται η εκάστοτε ισχύουσα ΣΣΕ.

Ε. Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας / Διαιτητικές Αποφάσεις που είναι σε ισχύ και δεν έχουν κηρυχθεί υποχρεωτικές.

Οι συγκεκριμένες Συλλογικές Συμβάσεις, εφόσον βρίσκονταν σε ισχύ ήδη 24 μήνες ή περισσότερο έως την 14/02/2012, λήγουν στις 14/02/2013, εκτός εάν καταγγελθούν νωρίτερα. Αντίστοιχα, όσες βρίσκονταν σε ισχύ -κατά την 14/02/2012- για διάστημα μικρότερο των 24 μηνών, λήγουν με την συμπλήρωση τριών ετών από την έναρξη ισχύος τους, εκτός εάν καταγγελθούν νωρίτερα.

Στην περίπτωση αυτή, για να υπάρξει δέσμευση εφαρμογής των συγκεκριμένων ΣΣΕ θα πρέπει εργοδότες και εργαζόμενοι να είναι μέλη των Οργανώσεων των συμβαλλομένων μερών. Τέτοιες περιπτώσεις, για παράδειγμα, είναι η ΣΣΕ Εμπορικών Επιχειρήσεων, Ιατρικών Επισκεπτών, Μετάλλου (Βιοτεχνίας), Σιδηροβιομηχανίας κ.λ.π.

Εφόσον υπάρχει δέσμευση, οι όροι των ΣΣΕ είναι κανονιστικοί (αναγκαστικού δικαίου) και ισχύουν μέχρι την λήξη ή την καταγγελία των Συλλογικών Συμβάσεων. Τυχόν μείωση αποδοχών μπορεί να πραγματοποιηθεί με συναίνεση των εργαζομένων, μέχρι το όριο των ΣΣΕ.

Εάν δεν υπάρχει δέσμευση, εφαρμοστέα ( σε νέες προσλήψεις) και ως όριο μείωσης αποδοχών είναι τυχόν ομοιοεπαγγελματική ΣΣΕ που βρίσκεται σε ισχύ και έχει κηρυχθεί υποχρεωτική. Εάν δεν υπάρχει ομοιοεπαγγελματική ΣΣΕ σε ισχύ, ο καθορισμός των αποδοχών και το όριο μείωσης αποδοχών σε υφιστάμενο προσωπικό πραγματοποιείται με ατομική συμφωνία, με κατώτατο όριο την ΕΓΣΣΕ.

Στο σημείο αυτό, είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι, σε κάθε περίπτωση, εφόσον έχει συναφθεί Επιχειρησιακή Σύμβαση Εργασίας, υπερισχύει σε περίπτωση συρροής με Ομοιοεπαγγελματική ή Κλαδική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, έστω και αν περιέχει δυσμενέστερους για τους μισθωτούς όρους και πάντως δεν επιτρέπεται να περιέχει όρους εργασίας δυσμενέστερους για τους εργαζόμενους από τους όρους εργασίας της ΕΓΣΣΕ (άρθρο 37 Ν. 4024/2011).